Endamên civata Cajamarca Máxima Acuña, ku bi berxwedana xwe ya ji bo derxistina ji axa xwe ya ku ji hêla pargîdaniya madenê Yanacocha ve hatî pêşve xistin, tê zanîn, nû Xelata Goldman Sachs, xelata herî girîng a jîngehê ya cîhanê, wergirtin. Îsal Akunya tevî çalakvan û şervanên ji Tanzanya, Kamboçya, Slovakya, Puerto Rîko û Dewletên Yekbûyî wekî yek ji şeş lehengên jîngehê yên li ser Erdê hate nas kirin.
Xelatên ku dê vê Duşemê piştî nîvro li Opera San Francisco (DYA) werin pêşkêş kirin, kesên ku ji bo rizgarkirina çavkaniyên xwezayî têkoşînek bêhempa meşandine nas dikin. Çîroka giştî ya dapîrê bû sedema hêrsa navneteweyî piştî ku ew ji hêla cerdevanên taybet ên ewlehiyê û polîs bi xwe ve hat tacîz kirin, yên ku razî bûn ku pargîdaniya madenê ewle bihêlin.
Dîroknas Joseph Zarate bi Lady Akuna re diçe axa xwe da ku bêtir li ser dîroka xwe fêr bibe. Demek şûnda, wî ev portreya sosret weşand, ku tê de pirsa sereke kir: “Gelo zêrê miletek ji ax û ava malbatekê zêdetir e?”
Sibeheke Çileyê 2015an, Maxima Akunya Atalaya, mîna kolberekî, bi jêhatîbûn û rastbûna kolberekî li zinarên çiyê xist da ku bingeha xaniyekê deyne. Akunya ji 5 metreyan kêmtir bû, lê wî kevirek du qat ji giraniya xwe hilgirt û di nav çend deqeyan de beranek 100 kîloyî serjê kir. Dema ku wê serdana bajarê Cajamarca, paytexta bilindahiyên bakurê Peruyê, ku lê dijiya, ew ditirsiya ku otomobîlek bi ser de biçe, lê karîbû bi kepçevanan li hev biqelişe da ku axa ku li ser dijiya, yekane erdê ku lê dijiya biparêze. ji bo berhemên wê gelek av. Ew qet fêrî xwendin û nivîsandinê nebû, lê ji sala 2011-an ve ew nahêle karkerek zêr wê ji malê derxe. Ji bo cotkar, mafên mirovan û jîngehparêzan, Maxima Acuña modela wêrekî û berxwedanê ye. Ew cotkara serhişk û xweperest a welatekî ye ku pêşkeftina wê bi îstismarkirina çavkaniyên wê yên xwezayî ve girêdayî ye. An jî, hê xerabtir, jinek ku dixwaze li pargîdaniyek mîlyoner drav bide.
Maxima Akuna bi dengê xwe yê bilind got: "Ji min re gotin ku di bin erd û golên min de gelek zêr heye." Loma jî dixwazin ez ji vir biçim.
Ji golê re şîn dihat gotin, lê niha gewr xuya dike. Li vir, li çiyayên Cajamarca, li bilindahiyek ji çar hezar metre ji asta deryayê zêdetir, mijek stûr her tiştî dorpêç dike, xêzên tiştan vedişêre. Ne strana çûkan, ne darên bilind, ne ezmanek şîn, ne kulîlk li derdorê hebû, ji ber ku hema hema her tişt ji ber bayê sar hema hema bi sifirê cemidî bû. Her tişt ji bilî gul û dahliyan, ku Maxima Akunya li stûyê kirasê xwe neqişandibû. Wî got ku xaniyê ku ew niha tê de dijî, ji ax, kevir û hesinê qermiçî hatiye çêkirin, ji ber baranê kêm bûye. Ew hewce ye ku xaniyek nû ava bike, her çend ew nizane ka ew dikare. Li pişt mijê, çend metreyan dûrî mala wê, Gola Şîn e, cihê ku Maxima çend sal berê bi mêrê xwe û çar zarokên xwe re masî digirtin. Jina gundî ditirse ku pargîdaniya madenê ya Yanacocha axa ku ew lê dijî bigire û Lagoonê Şîn bike depoyek ji bo dora 500 mîlyon ton bermahiyên jehrîn ên ku dê ji kana nû werin avêtin.
Çîrok. Doza vî şervanî, ku civaka navneteweyî hejand, li vir bibînin. Vîdyo: Hawirdora Goldman Sachs.
Yanacocha di Quechua de tê wateya "Laguna Reş". Di heman demê de ew navê golekê ye ku di destpêka salên 1990-an de hebûna xwe rawestandibû da ku rê ji kanza zêr a vekirî re veke, ku di bilindahiya xwe de wekî mezintirîn û bikêrtirîn kana zêr li cîhanê dihat hesibandin. Li binê gola li Selendin, parêzgeha ku Maxima Akuna û malbata wê lê dijîn, zêr heye. Ji bo derxistina wê, pargîdaniya madenê Yanacocha projeyek bi navê Conga pêşxistiye, ku li gorî aborînas û siyasetmedaran, dê Perû bîne cîhana yekem: dê veberhênanên zêdetir werin, ku tê wateya bêtir kar, dibistan û nexweşxaneyên nûjen, xwaringehên luks, a. zincîra nû ya otêl, ezmanan û, wekî ku serokê Peru, Ollanta Humala, got, dibe ku metroya metropolê jî be. Lê ji bo ku ew çêbibe, Yanacocha got, gola ku ji kîlometreyek li başûrê mala Maxim e, pêdivî ye ku were rijandin û veguheztin kana kanê. Dûv re ew ê du golên din ji bo depokirina çopê bikar bîne. Lagoon Blue yek ji wan e. Heger wisa bibe, cotkar diyar kir, ew dikare her tiştê malbata xwe winda bike: Nêzîkî 25 hektar erd bi ichu û mêrgên din ên biharê ve girêdayî ye. Hinar û queñuales ku dara agir peyda dikin. Kartol, ollucos û fasûlî ji çandiniya xwe. Ya herî girîng jî av ji bo malbata wî, pênc pez û çar dewarên wî. Berevajî cîranên ku erd ji pargîdaniyê re firotibûn, malbata Chaupe-Acuña yekane ye ku hîn jî nêzî qada pêşerojê ya projeya madenê dijî: dilê Konga. Gotin ku ew ê ti carî neçin.
[pull_quote_center] - Em li vir dijîn, û em hatin revandin, "Maxima Akunya got şeva ku min ew nas kir, êgir dihejand da ku potek şorbe germ bike[/pull_quote_center]
- Hin endamên civakê dibêjin ji ber min karê wan tune. Ji ber ku ez li vir im ev kan naxebite. Min çi kiriye? Ma ez ê bihêlim ku ew ax û ava min bistînin?
Di sala 2010-an de sibehekê, Maxima di zikê xwe de bi xitimînek şiyar bû. Enfeksiyonek hêkdanka wê hebû ku hişt ku ew nikaribe bimeşe. Zarokên wê hespek kirê kirin û ew birin xaniya dapîra xwe ya li gundekî ku heşt saet dûrî wê ye, da ku ew sax bibe. Dê yek ji mamê wî bimîne da ku debara çandiniya xwe bike. Sê meh şûnda, dema ku wê rihet bû, ew û malbata xwe vegeriyan malên xwe, tenê dît ku dîmen hinekî guherî bû: riya ax û zinarî ya kevin ku beşek ji milkê wê derbas dibû, bûbû rêyek fireh û astî. Mamê wan ji wan re got ku hin karkerên ji Yanacocha bi buldozeran hatine vir. Cotkar ji bo gilî bike çû ofîsa şirketê ya li qeraxa Cajamarcayê. Wê çend rojan li ber xwe da, heta ku endezyarek ew girt hundir. Wê belgeya milkiyetê nîşanî wî da.
"Ev erd aîdî kanê ye," wî got, li belgeyê nihêrî. Civaka Sorochuko gelek sal berê ew firot. Ma ew nizane?
Cotkar şaş û hêrs bûn, hin pirs. Ger wê ev çente di sala 1994an de ji mamê mêrê xwe bikira, gelo wê çawa rast be? Ger wê dewarên kesên din bihêle û bi salan şîr bihêle da ku peran teserûf bike? Wê ji bo bidestxistina axê du ga, her yekî nêzîkî sed dolar dan. Yanacocha çawa dikaribû bibe xwediyê milkê Tracadero Grande heke belgeyek wê hebûya ku wekî din digot? Di heman rojê de endezyarê şirketê bêyî ku bersiv bide wê ji ofîsê derxistin.
[quote_left]Maxima Akunya dibêje ku wê cesareta xwe di dema pevçûna yekem a bi Yanacocha re hilda dema ku dît ku polîs li malbata wê dixe[/quote_left]
Şeş meh şûnda, di Gulana 2011an de, çend roj beriya rojbûna xwe ya 41emîn, Maxima Acuna zû derket derve da ku li mala cîranê xwe betaniyek ji hirî girêbide. Gava vegeriya, dît ku holika wî bûye ax. Pênûsa wan a berazê hat avêtin. Çandiniya kartol hilweşiya. Kevirên ku ji aliyê hevjînê wê Jaime Schoup ve ji bo avakirina xanî hatine berhevkirin, belav dibin. Roja din Maxima Acuna Yanacocha mehkûm kir, lê ji ber kêmbûna delîlan doz vekir. Chaupe-Acuñas xaniyek çêkirî çêkir. Heya hatina Tebaxa 2011’an hewl dan ku bimeşin. Maxima Acuna û malbata wê li ser tiştê ku Yanacocha di destpêka mehê de bi wan re kir, dipeyivin, rêzek binpêkirinên ku ew ditirsin ku dê dîsa çêbibin.
Roja duşemê 8ê Tebaxê, polîsek nêzîkî baregehê bû û bi lingê qazana ku tê de taştê dihat amadekirin, xist. Wî hişyarî da wan ku divê ji qada şer derkevin. ew ne.
Roja Sêşemê 9ê vê mehê çend polîs û pasewanên wê kompaniya madenê dest danîn ser hemû kelûpelên wan, şebek hilweşandin û agir berdanê.
Roja Çarşemê, 10, malbatê şeva xwe li derve li mêrgên Pampa derbas kir. Ji bo ku xwe ji sermayê biparêzin xwe bi xurekê dipêçin.
bilind. Maxima Acuna li bilindahiya 4000 metre ji asta deryayê dijî. Ji Cajamarcayê di nav gelî, çiya û zozanan re çar saet siwarî vagonê girt ku xwe bigihîne mala wî.
Roja Pêncşemê 11, sed polîs bi helmet, mertalên parastinê, bat û tivingan çûn wan dersînor kirin. Bi kolandinê hatin. Keça herî biçûk a Maxima Acuna, Gilda Chaupe, ji bo ku ew nekeve qadê, li ber otomobîlê çok da. Dema ku hinek polîsan dixwestin wê ji hev cuda bikin, hinekan li dê û birayê wê xistin. Çawîş bi qûna Gilda li pişta serê Gilda xist, ew ji hişê xwe ket, û koma tirsiyan paşde çû. Keça mezin, Isidora Shoup, dîmenê mayî li ser kameraya telefona xwe tomar kir. Vîdyoyek ku çend deqeyan berdewam dike li ser YouTube tê dîtin ku diya wî diqîre û xwişka wî bêhiş dikeve erdê. Endezyarên Yanacocha ji dûr ve, li kêleka kamyona xwe temaşe dikin. Polîsên di rêzê de li ber derketinê ne. Meteorologan diyar kirin ku li Cajamarca roja herî sar a salê ye. Chaupe-Acuñas şeva xwe li derve di bin heft derece de derbas kir.
Şîrketa madenê gelek caran ev îdia ji dadwer û nûçegihanan re red kiriye. Ew delîlan dixwazin. Maxima Akunya tenê sertîfîkayên bijîjkî û wêneyên ku birînên li ser mil û çongên wê mayî piştrast dikin hene. Polîsan wê rojê pêşnûmeqanûnek nivîsand û malbatê bi dar, kevir û fîşekan êrîşî 8 efseran kir û qebûl kir ku bêyî destûra dozgeriyê mafê wan tune ku wan dersînor bikin.
"We bihîstiye ku gol tê firotin?" Maxima Akunya bi kevirekî giran di destê wê de pirsî: "Yan çem hat firotin, kanî hat firotin û qedexekirin?"
Têkoşîna Maxima Acuña piştî ku doza wê ji aliyê medyayê ve hate şopandin, li Perû û derveyî welat piştgiran bi dest xist, lê guman û dijminên wê jî hebûn. Ji bo Yanacocha, ew zexmkarê axê ye. Ji bi hezaran cotkar û çalakvanên hawirdorê yên li Cajamarca re, ew Xanima Gola Şîn bû, ku dest bi gazîkirina wê kir dema ku serhildana wê navdar bû. Mesela kevin a Dawid li hember Golyat neçar bûye: Gotinên jineke gundî li hember zêrê herî bi hêz li Amerîkaya Latîn. Lê di rastiyê de, her kes di xetereyê de ye: doza Maxima Acuña bi nêrînek cûda ya ku em jê re dibêjin pêşkeftin re rûbirû dibe.
[quote_right] Berî ku bibe îkonek têkoşînê, ew li ber rayedaran nerazî bû. Ew bi zor fêr bû ku xwe li ber dadger biparêze [/ quote_right]
Maxima Acuña ji xeynî pola pola ku tê de çêdike û diranên platîn ku dema dikene xwe nîşan dide ti tiştên din ên metal ên hêja nîn in. Ne zengil, ne zengil, ne gerden. No fantasy, ne metalê hêja. Ji bo wî zehmet bû ku meriv bi zêran re meraqa mirovan fam bike. Tu mîneralek din ji ronahiya metalî ya sembola kîmyewî Au wêdetir xeyala mirovan naxapîne an tevlihev nake. Dema mirov li her pirtûkeke dîroka cîhanê binihêre, bes e ku mirov îqna bike ku daxwaza xwedîderketina li wê bûye sedema şer û fethan, împaratorî xurt kirine û çiya û daristan bi erdê re kavil kirine. Zêr îro bi me re ye, ji diranan bigire heya pêkhateyên têlefonên desta û laptopan, ji drav û trofeyan bigire heya zêrên zêr ên di kaxizên bankê de. Zêr ji bo tu zindiyekî ne girîng e. Ya herî girîng, ew pûç û xeyalên me yên di derbarê ewlehiyê de vedixwe: ji sedî 60ê zêrê ku li cîhanê tê derxistin di zêrêneran de diqede. Ji sedî 30 wekî piştgiriya aborî tê bikaranîn. Feydeyên wê yên sereke - nebûna zirav, xira nabe, bi demê re xera nabe - ew dike yek ji metalên herî xwestî. Mesele ew e ku her ku diçe kêmtir zêr maye.
Ji zarokatiyê ve me xeyal dikir ku zêr bi tonan tê derxistin û bi sedan kamyonan ew bi darê zorê vediguhezînin depoyên bankeyan, lê bi rastî ew metalek kêm bû. Ger me bikariba hemû zêrên ku heta niha li ber destên me hebûn berhev bikin û bihelînin, ew ê bi zor têra du hewzên Olîmpiyadê bike. Lêbelê, yek ons zêr - têra çêkirina zengilek angajmanê ye - bi qasî çil ton herrî hewce dike, têra tijîkirina sî kamyonên livîne. Depoyên herî dewlemend ên li ser rûyê erdê kêm dibin, ji ber vê yekê dîtina rehên nû dijwar dibe. Hema hema hemî kanzayên ku têne derxistin - hewza sêyemîn - di bin çiyayên çolê û golan de têne veşartin. Peyzaja ku ji madenê li dû xwe hiştiye berevajiyek tûj e: dema ku kunên ku ji hêla pargîdaniyên madenê ve di erdê de hiştin ew qas mezin bûn ku ji fezayê dihatin dîtin, pariyên ku hatine derxistin ew qas piçûk bûn ku herî zêde dikarin li ser derziyekê bi cih bibin. ...yek ji rezervên zêr ên herî dawîn ên cîhanê li binê çiya û golên Cajamarca li bilindahiyên bakurê Perûyê ye, ku li wir pargîdaniya madenê ya Yanacocha ji dawiya sedsala 20-an vir ve kar dike.
[quote_left]Projeya Conga dê ji bo karsazan rizgariyek be: qonaxên pêş û paşê[/quote_left]
Peru li Amerîkaya Latîn mezintirîn hinardekarê zêr e û piştî Çîn, Awustralya û Dewletên Yekbûyî şeşemîn mezintirîn zêrê cîhanê ye. Ev hinekî jî ji ber rezervên zêr û veberhênanên pirneteweyî yên welat e, wekî mezinê Denver Newmont Corp., bê guman pargîdaniya herî dewlemend a madenê li ser rûyê erdê, ku xwediyê zêdetirî nîvê Yanacocha ye. Yanacocha di rojekê de bi qasî 500 hezar ton erd û kevir, bi giraniya 500 balafirên Boeing 747 vekir. Tevahiya rêza çiya di nav çend hefteyan de winda bû. Di dawiya sala 2014an de, onsek zêr bi qasî 1200 dolar bû. Ji bo derxistina mîqdara çêkirina guharan, bi qasî 20 ton çopê bi şopên kîmyewî û metalên giran tê hilberandin. Sedemek jehrîbûna vê çopê heye: Ji bo ku metal were derxistin divê siyanid li ser axa tevlihev were rijandin. Siyanur jehra kujer e. Mîqdarek bi qasî dexlekî birincê têra kuştina mirovan e û mîlyonek gram jî di lîtreyek avê de tê hilweşandin dikare bi dehan masiyên çem bikuje. Şîrketa Madenê ya Yanacocha israr dike ku siyanidê di hundirê kanê de hilîne û li gorî standardên herî bilind ên ewlehiyê derxîne. Gelek niştecîhên Cajamarca bawer nakin ku ev pêvajoyên kîmyewî ew qas paqij in. Ji bo ku îspat bikin ku tirsa wan ne pûç û ne li dijî madenê ne, wan çîroka Valgar York, parêzgehek madenê ku du çem lê sor bûn û kesek din avjenî nedikir, vegot. An jî li San Andrés de Negritos, ku li wê derê gola ku gel bi avê tedarik dikir, ji ber nefta ku ji kanekê dirijiya, qirêj bû. An jî li bajarê Choro Pampa, kamyoneke kewçêr bi xeletî jehr rijand û bi sedan malbat jehrî kirin. Wekî çalakiyek aborî, hin cûreyên madenê ji bo jiyana me neçar û bingehîn in. Lêbelê, tewra pîşesaziya madenê ya herî pêşkeftî û herî kêm zirarê jîngehê li çaraliyê cîhanê qirêj tê hesibandin. Ji bo Yanacocha, ku jixwe xwedan ezmûna li Perûyê ye, paqijkirina têgihîştina wî ya xelet di derbarê jîngehê de dikare bi qasî vejîna trotûkê ji golek qirêj dijwar be.
Têkçûna civakê sermayedarên madenê nîgeran dike, lê ne bi qasî îhtîmala qutkirina qazancên wan. Li gorî Yanacocha, tenê çar sal zêr di kanên wî yên çalak de ma. Projeya Conga, ku hema hema çaryeka qada Lîmayê pêk tîne, dê rê bide ku karsaziyê berdewam bike. Yanacocha diyar kir ku ew ê neçar bimîne ku çar golan zuwa bike, lê ew ê çar rezervên ku dê ji ava baranê tê xwarin ava bike. Li gorî lêkolîna wî ya bandora jîngehê, ev yek têra 40,000 kesan dike ku ava vexwarinê ya ji çemên ku ji van çavkaniyan têne kişandin peyda bike. Şirketa madenê dê 19 salan zêr derxîne, lê soz daye ku nêzîkî 10,000 kesan kar bike û nêzîkî 5 milyar dolar veberhênanê bike û dahata bacê ya zêdetir ji welêt re bîne. Ev pêşniyara we ye. Karsaz dê bêtir dabeşan bistînin û Peru dê bêtir drav hebe ku di kar û kar de veberhênanê bike. Soza bextewariyê ji bo hemûyan.
[quote_box_right]Hinek dibêjin ku çîroka Maxima Akunya ji hêla antî-miner ve li dijî pêşkeftina welat hate bikar anîn[/quote_box_right]
Lê çawa ku siyasetmedar û serokên ramanê li ser bingehên aborî piştgirî didin projeyê, endezyar û jîngehparêz hene ku ji ber sedemên tenduristiya gelemperî li dijî wê derdikevin. Pisporên rêveberiya avê yên wekî Robert Moran ji Zanîngeha Teksasê û Peter Koenig, xebatkarê berê yê Banka Cîhanî, diyar dikin ku bîst gol û şeşsed kaniyên ku li herêma projeya Konga hene, pergalek dabînkirina avê ya bi hev ve girêdayî pêk tîne. Sîstema gera xwînê ya ku bi mîlyonan salan pêk hatiye, çeman dixwe û mêrgan jî av dide. Pispor diyar dikin ku wêrankirina çar golan heta hetayê bandorê li tevahiya kompleksê bike. Berevajî deverên mayî yên Andê, li bilindahiyên bakurê Perûyê, ku Maxima Acuna lê dijî, tu qeşayên cemedan nikarin têra xwe avê bidin rûniştevanên wê. Golên van çiyayan avên xwezayî ne. Axa reş û giya mîna çîpekî dirêj tevdigere, baran û tîrêjê ji mijê digire. Ji vir kanî û çem çêbûn. Ji %80ê ava Perûyê ji bo çandiniyê tê bikaranîn. Li Hewzeya Navendî ya Cajamarcayê, li gorî rapora Wezareta Çandiniyê ya sala 2010-an, di kanzayê de hema hema nîvê ava ku nifûsa herêmê di salekê de bikar aniye, hatiye bikaranîn. Îro bi hezaran cotkar û rencber nîgeran in ku kanzaya zêr tenê çavkaniya wan a avê qirêj bike.
Li Cajamarca û du parêzgehên din ên ku beşdarî projeyê dibin, dîwarên hin kolanan bi grafîtî hatine pêçan: "Konga no va", "Av erê, zêr na". 2012 ji bo protestoyên Yanacocha sala herî qelebalix bû, bi anketê Apoyo re ragihand ku heşt ji 10 niştecihên Kahamakan li dijî projeyê derketin. Li Lîma, ku biryarên siyasî yên Perû lê têne girtin, bextewarî vê xeyalê dide ku welat dê berdewam bike ku bêrîkên xwe bi pereyan veşêre. Lê ev tenê heke Konga derkeve gengaz e. Wekî din, hin serokên ramanê hişyar dikin, dê felaket peyda bibe. "Eger konga neçe, ew mîna lêdana lingê xwe ye," [1] Pedro Pablo Kuczynski, wezîrê berê yê aborî û namzedê serokatiyê, dê di tûra duyemîn a hilbijartinên giştî yên Hezîrana 2016an de bi Keiko Fujimori re bibe namzed. , wî di gotarê de nivîsand, "Di nav karsazan de, projeya Conga dê bibe rizgarkerek: qonaxên pêş û paşê." Ji bo cotkarên mîna Maxima Acuna, ew di dîroka wan de jî xalek zivirînê nîşan da: ger wan dewlemendiya xwe ya sereke winda bike, dê jiyana wan çu carî ne wekî berê be. Hin kes dibêjin ku komên dijberê madenê yên li dijî pêşkeftina welêt ji çîroka Maxima Acuña sûd wergirtine. Lêbelê, nûçeyên herêmî ji mêj ve xweşbîniya wan kesên ku dixwazin bi her bihayê veberhênanê bikin reş kiriye: li gorî ofîsa ombudsman, ji Sibata 2015-an vir ve, bi navînî heft ji deh nakokiyên civakî li Perûyê ji ber madenê çêbûne. Di sê salên borî de, her çaran Kahamakan karê xwe winda kir. Bi fermî Cajamarca herî zêde kanza zêr e, lê herêma herî xizan a welêt e.
Li Lado B em fikra parvekirina zanînê parve dikin, metnên ku ji hêla rojnameger û komên xebatê ve hatine îmzekirin ji barê mafên parastî derdixin, li şûna wê em hewl didin ku bi eşkereyî parve bikin, her tim li pey CC BY-NC-SA. 2.5 Lîsansa MX ya Ne-Bazirganî ya bi Attribution.
Dema şandinê: Sep-01-2022